Tết Thanh Minh là gì và dịp lễ này có ý nghĩa như thế nào trong truyền thống văn hóa Việt Nam. Hãy cùng Kinh nghiệm Số tìm hiểu cụ thể qua bài viết dưới đây nhé!
Tết Thanh Minh là gì?
Tết Thanh Minh là một ngày lễ truyền thống của người Việt Nam, cũng như một số nước Á Đông khác như Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản,… Tên gọi Thanh minh có nghĩa là khí trong, minh là sáng sủa, chỉ thời điểm trời mát mẻ quang đãng. Tết Thanh Minh là dịp thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, lòng thành kính đối với tổ tiên ông bà của người dân Việt Nam.
Vào ngày Thanh Minh, gia đình thường đến thăm và dọn dẹp mộ ông bà tổ tiên. Việc dọn dẹp bao gồm quét rửa mộ phần và bày mâm cúng, nhằm cầu nguyện cho ông bà phù hộ cho gia đình con cháu luôn được khỏe mạnh và bình an.
Tết Thanh minh 2023 vào ngày nào dương lịch và âm lịch?
Được biết, Tết Thanh minh chính là ngày đầu tiên trong tiết Thanh minh. Nhiều bạn thắc mắc không biết ngày Thanh minh là ngày nào trong năm 2023.
Trả lời: Tết Thanh Minh sẽ rơi vào thứ Tư ngày 5/4 dương lịch, tức ngày 15/2 âm lịch.
Tiết thanh minh sẽ kéo dài tầm 15 – 16 ngày, sau khi kết thúc tiết xuân phân và kéo dài đến ngày 20/4.
Nguồn gốc, ý nghĩa của Tết Thanh Minh
Nguồn gốc của Tết Thanh minh
Theo thông tin được chia sẻ bởi nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ, Tiết Thanh Minh là một trong 24 tiết khí theo quan niệm của các quốc gia phương Đông. Cách tính ngày Thanh Minh là người ta sẽ bắt đầu đếm từ ngày Lập Xuân, sau 45 ngày, hoặc sau ngày Đông Chí, sau 105 ngày.
Ý nghĩa của Tết Thanh minh
Ngày Tết Thanh Minh có ý nghĩa cực kỳ quan trọng trong văn hóa tâm linh của người Việt. Đây là dịp để tưởng nhớ và tri ân tổ tiên, đồng thời cũng là cách để chúng ta ghi nhớ truyền thống, giá trị văn hóa của dân tộc. Ngoài ra, ngày Thanh Minh cũng là dịp để chúng ta tìm hiểu và truyền đạt các tập tục cho thế hệ con cháu.
Phong tục trong Tết Thanh Minh
Đi tảo mộ
Đi tảo mộ là một phong tục truyền thống của người Việt Nam trong ngày Tết Thanh Minh. Trong đó bao gồm dọn dẹp cỏ dại và lau chùi sạch sẽ những phần mộ của tổ tiên và người thân đã khuất. Đây là một kiến thức bổ ích mà những ai là người con của đất nước Việt Nam xinh đẹp cũng nên hướng tới về tổ tiên của mình.
Ngoài ra, mọi người cũng có thể sửa sang, tu bổ lại cho ngôi mộ khang trang hơn, cũng như chăm sóc, cắt tỉa những cây xanh ở xung quanh thêm phần gọn gàng.
Đây là dịp để con cháu trong gia đình bày tỏ lòng thành kính, biết ơn với ông bà tổ tiên và cầu mong bình an, hạnh phúc cho gia đình. Đồng thời, tảo mộ cũng là một nét đẹp văn hóa của người Việt Nam nhằm nhắc nhở con cháu về đạo lý “chim có tổ, người có tông” bao đời nay.
Cúng Thanh minh
Cúng Thanh Minh là nghi thức tôn kính tổ tiên và thần linh trong ngày lễ Thanh Minh. Thường thì nghi thức này được chia thành hai phần: lễ cúng tại gia và lễ cúng ngoài mộ khi đi tảo mộ. Thứ tự thực hiện không cố định và phụ thuộc vào phong tục tập quán của từng địa phương cũng như điều kiện của gia chủ.
Mâm lễ thường gồm: Thịt, gà, giò chả, rượu.
- Mâm cơm cúng đầy đủ bao gồm: xôi, gà, miến xào, canh măng.
- Hương (nhang), hoa, đèn, trầu cau, hoa quả, tiền vàng.
Ở ngoài mộ
Khi đi tảo mộ, gia chủ nên sắp xếp đồ cúng và lưu ý đặt hoa quả và tiền vàng chung, còn mặn thì đặt riêng. Sau đó, thắp nhang và đèn, và lưu ý là chỉ nên cắm 1 hoặc 3 nén, tránh cắm 2 nén theo kiêng kỵ. Sau khi thắp nhang và đèn, gia chủ cần vái 3 lần để tỏ lòng thành kính với quan thổ công thổ địa.
Sau đó, gia chủ mời gia tiên trở về và tiến hành đọc bài khấn vái cho tiết thanh minh.
Sau khi hương đã tàn, gia đình sẽ đến khu mộ của người thân để thắp nhang và cầu nguyện cho họ. Sau khi lễ cúng hoàn tất, gia đình sẽ tiến hành dọn dẹp, sửa sang tại khu mộ. Khi tuần hương đã được thực hiện 2/3, gia đình có thể tiến hành tạ lễ, hóa vàng, xin lộc và rời đi.
Ở tại gia
Để bắt đầu lễ cúng tại nhà, gia chủ cần dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, đặc biệt là bàn thờ tổ tiên và chuẩn bị sẵn mâm cỗ để làm lễ sau khi đã thực hiện thanh minh tại mộ. Thực hiện các nghi thức cúng tương tự như các tục cúng khác, bao gồm việc thắp hương, khấn vái và cầu nguyện.
Trong suốt quá trình tổ chức lễ cúng, mọi người cần giữ thái độ trang trọng và thành tâm để thể hiện lòng thành kính đối với ông bà tổ tiên.
Điều nên làm và không nên làm trong ngày Tết Thanh Minh
Những điều không nên làm trong Ngày Thanh Minh
- Không nên giẫm đạp mộ hoặc đá đồ cúng của người khác để tránh mang lại vận xui
- Trường hợp phụ nữ đang trong kỳ hành kinh, phụ nữ mang thai hoặc người đang bị phong hàn thấp khớp thì không nên đi tảo mộ vì khí lạnh và năng lượng xấu ở đó ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe.
- Chụp ảnh kỷ niệm cũng không nên được khuyến khích tại khu vực nghĩa trang, và khi dọn dẹp mộ phần, bạn nhớ kiểm tra tình trạng mộ để tránh chuột, rết quấy phá.
- Để tránh mang lại xui xẻo cho mình và tôn trọng người đã khuất, chúng ta không nên bàn tán hoặc chỉ trỏ vào mộ phần của người khác.
Những điều nên làm trong ngày Tết Thanh Minh
- Trang trí bàn thờ gia tiên đẹp mắt và trang nghiêm để thể hiện lòng thành kính.
- Chuẩn bị đồ cúng đầy đủ và sạch sẽ để cúng tại gia và tảo mộ.
- Tham gia các hoạt động cộng đồng như làm lễ cúng chung tại đền thờ hoặc tham gia hoạt động văn hóa truyền thống của địa phương.
- Tránh gây ồn ào, xô đẩy và tôn trọng người khác trong quá trình thực hiện các hoạt động liên quan đến Tết Thanh Minh.
Bài văn khấn vái tết Thanh minh cho ông bà
Trong dịp tiết Thanh minh, mọi người cần chuẩn bị những vật phẩm như hương nến, trầu cau, tiền vàng, rượu thịt, hoa quả để đến lễ tảo mộ cho ông bà
Con xin bái lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con xin bái lạy hương linh (Hiển khảo, Hiển tỷ hoặc Tổ Khảo)
Hôm nay là dịp lễ đặc biệt để tưởng nhớ và báo hiếu đến ông bà đã khuất.
Chúng con tín chủ của gia đình……., ngụ tại địa chỉ……..
Chúng con và toàn thể gia đình con cháu, nhớ đến công ơn võng cực của ông bà, chúng con đã sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nến tâm hương kính dâng trước mộ, kính mời chân linh của ông bà đến hiến hưởng.
Con thành tâm cầu phép được tu bổ mộ phần, bồi thổ, bồi xa, sửa chữa minh đường hậu quỷ để thêm phần vững chắc. Chúng con cầu nguyện và hy vọng nhận được sự phù trì và che chở của Phật Thánh và Thần linh, để đem lại bình an và âm dương hài hoà cho ông bà.
Chúng con phát nguyện sẽ tích đức tu tập, cúng dường, giúp đỡ người khó khăn và tuân theo lời dạy của Tiên Tổ, nhằm đạt được phúc lành và hướng về ông bà.
Chúng con cúi xin linh thiêng minh giám, thụ hưởng lễ vật và phù hộ cho gia đình. Chúng con mong nhận được sự che tai, cứu nạn, ban tài lộc và mang lại điều lành cho gia đình của ông bà.
Sau khi kết thúc lễ cúng, xin hãy đợi một thời gian để cho nhang đến hết 2/3 tuần hương. Sau đó, mọi người có thể đi tạ lễ và hóa vàng, xin lộc và trở về nhà để tiến hành lễ cúng gia thần và gia tiên.
Văn khấn Tiết Thanh Minh tại nhà
Mỗi gia đình có thể chuẩn bị mâm cơm cúng với các món ăn như xôi, gà luộc, giò, canh măng, miến và đĩa xào, hoặc chỉ đơn giản thắp hương với hoa quả tươi, trà tàu và thuốc lá để tưởng nhớ tổ tiên và ông bà đã khuất vào ngày Tiết Thanh Minh.
Gia chủ mặc quần áo trang trọng, đứng trước bàn thờ, thắp hương và đốt đèn, sau đó đọc lời khấn như sau:
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Con thành tâm cúi đầu lạy chư phật chín phương trời và mười phương địa. Con xin thành kính bái lạy gia tiên tiền tổ, họ hàng nội ngoại hai bên gia tộc và bà tổ cô ông mãnh, ông bà, cô bé Đỏ, cậu bé Đỏ tại nhà.
Hôm nay, con nhận trách nhiệm việc cúng dường… tên là…, tuổi…, sinh tại xã…, huyện…, tỉnh… Trước bàn thờ gia tiên, con xin kính quỳ lạy.
Con xin mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.
Con xin dâng lễ bạc trầu rượu, trà nước, hoa quả, vàng hương cầu nguyện cho các linh hồn của nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em minh chứng và về hưởng lễ.
Con thành kính thành tâm cầu xin gia tiên tiền tổ, bà tổ cô ông mãnh, ông bà… phù hộ độ trì, mang lại sự an lành, phát đạt cho gia đình con, cả trong ba tháng mùa hè lẫn chín tháng mùa đông. Con xin được gặp nhiều điều tốt lành và tránh khỏi những điều xui xẻo trong cuộc sống.
Chúng con xin thành tâm dâng lễ và cúi đầu mong gia tiên chứng giám cho sự thành kính của cả gia đình.
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Lời Kết
Qua bài viết trên, chắc hẳn bạn đã hiểu được ngày Tết Thanh Minh là gì. Đây là dịp để chúng ta cùng tưởng nhớ và tri ân đến những người đã khuất. Đây cũng là thời điểm để chúng ta dọn dẹp, cúng tế và cầu nguyện cho các linh hồn được yên nghỉ. Những nghi thức và truyền thống trong ngày lễ Thanh Minh mang trong mình ý nghĩa văn hóa sâu sắc của dân tộc, góp phần thắt chặt tình đoàn kết trong cộng đồng.
Xem thêm: Tết Nguyên Đán là gì? Nguồn gốc, ý nghĩa, phong tục tập quán